Περιεχόμενα
1. Εισαγωγή
Νιώθω ότι το αντηλιακό έχει γίνει ο Δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ του skincare τελευταία. Η προστατευτική του δράση κατά του εγκαύματος, της φωτογήρανσης και του καρκίνου του δέρματος είναι καθιερωμένη επιστημονικά. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το αντηλιακό εμποδίζει την παραγωγή βιταμίνης D και καταλήγουν να βάζουν πολύ λίγο ή και καθόλου.
Η βιταμίνη D συνδέεται με πολλά οφέλη για την υγεία και τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα. Και η ανεπάρκεια βιταμίνης D φαίνεται να προκαλεί μεγάλη ανησυχία αυτόν τον καιρό. Μια μεγάλη μελέτη το 2016 περιέγραψε τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στην Ευρώπη ως πανδημία!
Μερικοί άνθρωποι βιάζονται να ρίξουν την ευθύνη στα αντηλιακά. Άραγε, είναι το αντηλιακό σας και αν-D-λιακό; Έχω ερευνήσει διάφορες επιστημονικές μελέτες και πολύ το αμφιβάλλω. Ας ξεκαθαρίσουμε τυχόν παρανοήσεις!
2. UVA, UVB και βιταμίνη D
Υπάρχουν δύο τύποι UV (υπεριώδους) ακτινοβολίας που φτάνουν σ’ εμάς: Οι UVA και UVB.
H UVB ενεργοποιεί την παραγωγή βιταμίνης D και είναι κυρίως υπεύθυνη για το ηλιακό έγκαυμα. Συνδέεται επίσης με τη φωτογήρανση.
Η UVA παίζει μεγάλο ρόλο στη φωτογήρανση και, σε αντίθεση με τη UVB, περνά μέσα από τα παράθυρα.
Έτσι, αν κάθεστε τακτικά μπροστά από ένα παράθυρο σε ηλιόλουστες μέρες, δεν θα ενισχύσετε τα επίπεδα της βιταμίνης σας D. Αλλά σίγουρα θα λάβετε το δώρο της φωτογήρανσης από τις ακτίνες UVA, ακόμα και σε συννεφιασμένες μέρες. Διπλό το κακό!
Κάτι λιγότερο γνωστό για τη UVA ακτινοβολία είναι ότι δεν ενεργοποιεί τη σύνθεση βιταμίνης D. Όλως περιέργως, μπορεί να κάνει το αντίθετο! Έτσι, ένα αντηλιακό με καλή UVA προστασία είναι απολύτως απαραίτητο.
Έχετε υπόψη ότι το SPF μετρά μόνο το επίπεδο προστασίας από τις ακτίνες UVB. Έτσι, ένα αντηλιακό SPF 50 δεν σας προστατεύει απαραιτήτως από τις UVA. Ευτυχώς, τα περισσότερα αντηλιακά σήμερα περιλαμβάνουν ένα μείγμα φίλτρων που προστατεύουν τόσο από τις UVA όσο και από τις UVB.
3. Βιταμίνη D και αντηλιακό: Τι μας λέει η επιστήμη
Υπάρχουν αρκετές μελέτες που έχουν ερευνήσει την επίδραση των αντηλιακών στη σύνθεση βιταμίνης D. Το 2019, δύο ανασκοπήσεις πολλών από αυτές τις μελέτες δημοσιεύθηκαν στο British Journal of Dermatology. Θα καλύψω και τις δύο εκτενώς στο επόμενο άρθρο.
Ιδού τι χρειάζεται να ξέρετε:
3.1. Το αντηλιακό επιτρέπει τη σύνθεση βιταμίνης D
Γενικά, ενώ το αντηλιακό μπορεί να μειώσει τη σύνθεση βιταμίνης D σε κάποιο βαθμό, σίγουρα δεν την εξαλείφει. Αυτή ήταν η ετυμηγορία όλων των κλινικών δοκιμών που έλαβαν χώρα στον πραγματικό κόσμο μέχρι στιγμής. Αυτές οι δοκιμές έδειξαν ότι, με επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο, οι χρήστες αντηλιακού μπορούν να αυξήσουν σταδιακά τα επίπεδα της βιταμίνης τους D χωρίς να πάθουν έγκαυμα. Η έκθεση περισσότερων μερών του σώματός σας στον ήλιο θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μεγαλύτερη παραγωγή βιταμίνης D, με ή χωρίς αντηλιακό.
Κάποιες άλλες μελέτες βρήκαν μάλιστα ότι το αντηλιακό μπορεί ακόμα και να ενισχύσει τη σύνθεση βιταμίνης D! Αυτό μάλλον συνέβη επειδή οι χρήστες αντηλιακού μπορούσαν να καθίσουν περισσότερο στον ήλιο χωρίς να πάθουν έγκαυμα.
Μπορεί να αισθάνεστε λίγο μπερδεμένοι εάν έχετε διαβάσει κάτι τύπου “Το αντηλιακό μπλοκάρει το 99% της παραγωγής βιταμίνης D”. Ή ίσως ο γιατρός σας να το διάβασε και να σας συμβούλευσε να παρατήσετε το αντηλιακό για να ενισχύσετε τα επίπεδα της βιταμίνης σας D. Η πληροφορία αυτή, όσο ανησυχητική και να ακούγεται, φαίνεται να βασίζεται σε λίγες μελέτες που έγιναν σε εργαστήρια με τεχνητό υπεριώδες φως. Και οι δύο ανασκοπήσεις που ανέφερα παραπάνω συμφωνούν ότι αυτές οι δοκιμές δεν αντικατοπτρίζουν σενάρια πραγματικής ζωής, για διάφορους λόγους. Μέχρι στιγμής, όλες οι κλινικές δοκιμές που έγιναν στον έξω κόσμο έχουν δείξει ότι το αντηλιακό επιτρέπει την παραγωγή βιταμίνης D.
3.2. Υψηλό SPF: Φίλος ή εχθρός;
Το SPF των αντηλιακών που χρησιμοποιήθηκαν στις κλινικές δοκιμές που ανέφερα παραπάνω ήταν μεταξύ 15 και 17. Σήμερα, πολλοί από εμάς τείνουν να χρησιμοποιούν SPF 30 και πάνω και αυτό είναι σίγουρα μια σοφή επιλογή αν ξοδεύουμε πολύ χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Τα αντηλιακά υψηλού SPF παρέχουν μεγαλύτερη προστασία από τις ακτίνες UVB που προκαλούν έγκαυμα. Αλλά αυτές είναι οι ίδιες ακτίνες του ήλιου που ενεργοποιούν τη σύνθεση βιταμίνης D. Αυτό σημαίνει ότι ένα υψηλό SPF μπορεί να μειώσει την παραγωγή βιταμίνης D περισσότερο από ένα χαμηλό SPF επειδή εμποδίζει την UVB πιο αποτελεσματικά.
Αλλά αυτό είναι μόνο θεωρία, προς το παρόν. Δεν υπάρχει αρκετή έρευνα σχετικά με το αντίκτυπο των αντηλιακών υψηλού SPF στην παραγωγή βιταμίνης D ακόμα. Έτσι, υπάρχει μια προφανής ανάγκη για νέες δοκιμές με προϊόντα υψηλού SPF.
3.3. Δείκτης UV και βιταμίνη D
Ο Δείκτης UV είναι μια μέτρηση της έντασης της υπεριώδους ακτινοβολίας. Με απλά ελληνικά, είναι μια ένδειξη για το πόσο ισχυρός είναι ο ήλιος.
Όταν ο Δείκτης UV είναι υψηλός, το αντηλιακό είναι πολύ απίθανο να έχει αντίκτυπο στη σύνθεση της βιταμίνης D. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ακτίνες UVB είναι έντονες και μια επαρκής ποσότητα θα φτάσει στο δέρμα σας και θα ξεκινήσει γρήγορα τη σύνθεση βιταμίνης D. Επιπλέον, ο καιρός είναι συνήθως θερμότερος και μπορείτε να εκθέσετε περισσότερα μέρη του σώματός σας στον ήλιο.
Γενικά, η καθημερινή χρήση αντηλιακού συνιστάται όταν ο Δείκτης UV είναι πάνω από 3.
Θα σας δώσω κάποια παραδείγματα: Ο μέσος μέγιστος Δείκτης UV στο Λονδίνο και στην Αθήνα τον Μάρτιο είναι 2 και 5 αντίστοιχα. Τον Ιούλιο, είναι 6 στο Λονδίνο και 10 στην Αθήνα. Στην Μπανγκόκ στη Ταϊλάνδη, είναι 12 και στους δύο μήνες! Έτσι, η εφαρμογή αντηλιακού στην Μπανγκόκ θα επιτρέψει τη σύνθεση βιταμίνης D όλο το χρόνο για τους περισσότερους ανθρώπους επειδή ο ήλιος είναι εξαιρετικά ισχυρός. Αυτό ισχύει και για την Αθήνα για τους περισσότερους μήνες του χρόνου.
Στο Λονδίνο, όπως και σε πολλές πόλεις της Βόρειας Ευρώπης, ο Δείκτης UV είναι σπάνια πολύ υψηλός. Θεωρητικά, εάν χρησιμοποιείτε αντηλιακό καθημερινά σε περιοχές με τέτοια κλίματα, ίσως περιορίσετε την ικανότητα του δέρματός σας να συνθέτει βιταμίνη D από τον ήλιο.
Αλλά ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιείτε ποτέ αντηλιακό, θα πρέπει να καθεστε στον ήλιο πολύ τακτικά. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι λευκοί Καυκάσιοι στο Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να κάθονται 9 λεπτά καθημερινά έξω χωρίς αντηλιακό από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο για να παράγουν επαρκή βιταμίνη D από τον ήλιο. Πρέπει να εκθέτουν περίπου το 1/3 του σώματός τους καθημερινά το καλοκαίρι, αλλά μπορούν να εκθέσουν λιγότερες περιοχές το φθινόπωρο και την άνοιξη. Τα άτομα με πιο σκούρους τόνους δέρματος θα πρέπει να κάθονται έξω ακόμα περισσότερο.
Γνωρίζω αρκετούς Λονδρέζους και δύσκολα μπορώ να σκεφτώ κάποιον που μπορεί να έχει αυτή την πολυτέλεια! Έτσι, όπως ίσως έχετε συνειδητοποιήσει, η σχέση μεταξύ Δείκτη UV, αντηλιακού και βιταμίνης D είναι αρκετά περίπλοκη.
Μπορείτε να ελέγξετε τον ημερήσιο Δείκτη UV της περιοχής σας στις περισσότερες ιστοσελίδες πρόγνωσης καιρού.
Βέβαια, εάν σκέφτεστε να κάνετε αλλαγή σε ένα προϊόν χαμηλού SPF ή να παρατήσετε το αντηλιακό εντελώς, σκεφτείτε το ξανά! Γιατί…
3.4. Μάλλον δεν βάζετε αρκετό αντηλιακό
Η συνιστώμενη ποσότητα για μια εφαρμογή για όλο το σώμα είναι περίπου δύο κουταλιές της σούπας και αν βάζετε λιγότερο, δεν θα πάρετε το SPF που αναγράφεται στην ετικέτα. Αυτό σημαίνει ότι ένα αντηλιακό 150 ml θα σας κρατήσει περίπου για πέντε εφαρμογές στην παραλία. Πέντε, όχι πενήντα! Εάν έχετε ακόμα μπόλικο από το αντηλιακό που αγοράσατε για τις καλοκαιρινές διακοπές του 2018, δεν βάζετε αρκετό.
Νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που κατηγορούν τα αντηλιακά για ανεπάρκειες βιταμίνης D αγνοούν το γεγονός ότι σχεδόν κανείς δεν βάζει όσο πρέπει. Όσο λιγότερο αντηλιακό εφαρμόζετε, τόσο περισσότερες ακτίνες UVB θα φτάσουν στο δέρμα σας και θα ξεκινήσουν την παραγωγή βιταμίνης D.
Δεν σας προτείνω να το κάνετε αυτό σε καμιά περίπτωση, ειδικά στην παραλία ή στο πάρκο σε μια ηλιόλουστη καλοκαιρινή μέρα. Αλλά για να λέμε την αλήθεια, οι πιο πολλοί δεν βάζουν αντηλιακό γενναιόδωρα, και μπορεί να παίρνουν ένα SPF 15 από ένα αντηλιακό SPF 30, ίσως πολύ λιγότερο από αυτό. Και μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ένα αντηλιακό SPF 15 που εφαρμόστηκε πολύ γενναιόδωρα σε τουρίστες στην Τυνησία ενώ ο ήλιος ήταν πολύ ισχυρός, επέτρεψε μια σημαντική ποσότητα σύνθεσης βιταμίνης D.
4. Αποφυγή του ήλιου: Η πραγματική αιτία των ελλείψεων βιταμίνης D
Μια μελέτη στην υποτροπική Αυστραλία και μια άλλη που έλαβε χώρα στις ΗΠΑ είχαν την ίδια ετυμηγορία: Η χρήση αντηλιακών δεν συνδέθηκε με ανεπάρκειες βιταμίνης D. Οι συμμετέχοντες με τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D ήταν αυτοί που κάθονταν πάντα στη σκιά. Είναι κοινή λογική, έτσι δεν είναι; Και υπάρχουν πολλές περισσότερες μελέτες με το ίδιο συμπέρασμα!
Εάν χρησιμοποιείτε αντηλιακό και αποφεύγετε και τον ήλιο, δεν θα πάρετε αρκετή βιταμίνη D από το ηλιακό φως. Εάν είστε φανατικός του skincare που ανησυχεί για τη φωτογήρανση, πιθανότατα αποφεύγετε τον ήλιο ΚΑΙ βάζετε αντηλιακό, σωστά; Και για καλό λόγο: Ακόμα κι αν περάσετε όλη την ημέρα μέσα στο σπίτι σας, οι ακτίνες UVA που προκαλούν γήρανση του δέρματος θα φτάσουν και πάλι το δέρμα σας. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι το αντηλιακό αλλά οι επιλογές του τρόπου ζωής σας που επηρεάζουν τα επίπεδα της βιταμίνης σας D.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά σενάρια στα οποία είστε πολύ πιθανός υποψήφιος για ανεπάρκεια βιταμίνης D, ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιείτε αντηλιακό καθόλου. Ίσως περνάτε όλη τη μέρα σας σ’ ένα γραφείο. Ή είστε ένας ροκ σταρ που ξυπνάει το απόγευμα. Και ας μην ξεχνάμε ότι μερικοί άνθρωποι έχουν ιατρικές παθήσεις που απαιτούν αποφυγή του ήλιου, όπως αλλεργίες στον ήλιο ή καρκίνο του δέρματος.
Εάν δεν κάθεστε στον ήλιο, πρέπει να ελέγξετε τα επίπεδα της βιταμίνης σας D, αν είναι δυνατόν. Η χρόνια ανεπάρκεια βιταμίνης D λόγω της αποφυγής του ήλιου μπορεί να είναι πολύ κακή για την υγεία σας και σχεδόν σίγουρα θα χρειαστεί να πάρετε ένα συμπλήρωμα. Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν επίσης κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι η βιταμίνη D μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων του COVID-19. Άλλος ένας καλός λόγος για να κάνετε μια προσπάθεια να διατηρείτε υγιή επίπεδα βιταμίνης D όλο τον χρόνο!
5. Πηγές
Jayaratne N, Russell A, van der Pols JC. Sun protection and vitamin D status in an Australian subtropical community. Prev Med. 2012 Aug;55(2):146-50. Epub 2012 May 23. PMID: 22634425.
Linos E, Keiser E, Kanzler M, Sainani KL, Lee W, Vittinghoff E, Chren MM, Tang JY. Sun protective behaviors and vitamin D levels in the US population: NHANES 2003-2006. Cancer Causes Control. 2012 Jan;23(1):133-40. Epub 2011 Nov 2. PMID: 22045154; PMCID: PMC3718293.
Lindqvist PG, Epstein E, Landin-Olsson M, Ingvar C, Nielsen K, Stenbeck M, Olsson H. Avoidance of sun exposure is a risk factor for all-cause mortality: results from the Melanoma in Southern Sweden cohort. J Intern Med. 2014 Jul;276(1):77-86. Epub 2014 Apr 23. PMID: 24697969.
Young AR, Narbutt J, Harrison GI, Lawrence KP, Bell M, O’Connor C, Olsen P, Grys K, Baczynska KA, Rogowski-Tylman M, Wulf HC, Lesiak A, Philipsen PA. Optimal sunscreen use, during a sun holiday with a very high ultraviolet index, allows vitamin D synthesis without sunburn. Br J Dermatol. 2019 Nov;181(5):1052-1062. Epub 2019 May 24. PMID: 31069787; PMCID: PMC6899952.Webb, A. R., Kazantzidis, A., Kift, R. C., Farrar, M. D., Wilkinson, J., & Rhodes, L. E. (2018). Meeting Vitamin D Requirements in White Caucasians at UK Latitudes: Providing a Choice. Nutrients, 10(4), 497.
de Gruijl, F., Webb, A. and Rhodes, L. (2020), Everyday sunscreen use may compromise vitamin D in temperate climes. Br J Dermatol, 182: 1312-1313.
Holman DM, Berkowitz Z, Guy GP Jr, Lunsford NB, Coups EJ. The association between beliefs about vitamin D and skin cancer risk-related behaviors. Prev Med. 2017 Jun;99:326-331. Epub 2017 Mar 18. PMID: 28322879; PMCID: PMC5896002.
Passeron, T., Bouillon, R., Callender, V., Cestari, T., Diepgen, T., Green, A., van der Pols, J., Bernard, B., Ly, F., Bernerd, F., Marrot, L., Nielsen, M., Verschoore, M., Jablonski, N. and Young, A. (2019), Sunscreen photoprotection and vitamin D status. Br J Dermatol, 181: 916-931.
Neale, R., Khan, S., Lucas, R., Waterhouse, M., Whiteman, D. and Olsen, C. (2019), The effect of sunscreen on vitamin D: a review. Br J Dermatol, 181: 907-915.
Cashman KD, Dowling KG, Škrabáková Z, et al. Vitamin D deficiency in Europe: pandemic?. Am J Clin Nutr. 2016;103(4):1033-1044.
Ποια είναι η εμπειρία σας με τα αντηλιακά και τη βιταμίνη D; Αφήστε ένα σχόλιο παρακατω!
Σχόλια και ερωτήσεις